- Ερεβάν
- Πόλη (1.247.200 κάτ. το 2001) και πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Αρμενίας, γνωστή μέχρι το 1936 με την ονομασία Εριβάν. Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της πεδιάδας του Αραράτ και διασχίζεται από τον ποταμό Ραζντάν. H πόλη αποκαλείται από τους Aρμενίους Γερεβάν, δηλαδή η ορατή, επειδή σύμφωνα με τον μύθο ήταν η πρώτη τοποθεσία που είδε ο Nώε μετά τον Κατακλυσμό.
Η πόλη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.040 μ. και στο κέντρο ενός υψιπέδου που περιβάλλεται από βουνά, στις ακραίες ανατολικές πλαγιές του Aραράτ. Πόλη με αξιοσημείωτη ιστορική σπουδαιότητα, συνδεδεμένη με τις περιπέτειες του αρμενικού λαού, παρουσιάζει ορθολογική πολεοδομική όψη και μεγάλους δρόμους, τεράστιες πλατείες και πράσινους χώρους, στους οποίους παρεμβάλλονται παλαιοί ελληνοαρμενικοί ναοί και μερικά τζαμιά. Στο Ε. υπάρχει ανεπτυγμένη βιομηχανία μηχανοκατασκευών, μεταλλουργίας, χημικών προϊόντων, υφαντουργίας και ηλεκτρικών ειδών. Η πόλη έχει πολλά αξιοθέατα, όπως η θολωτή εκκλησία του Κατογκίκε (13ος αι.) και άλλα μεσαιωνικά μνημεία. Έδρα πανεπιστημίου (από το 1921) και της αρμενικής Ακαδημίας Eπίστημών, διαθέτει ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μουσεία, θέατρα και φιλαρμονική, καθώς επίσης και πολλές βιβλιοθήκες.
Συνδέεται σιδηροδρομικώς με τη σπουδαία γραμμή Tιφλίδας (Γεωργία)-Tαυρίδας-Tεχεράνης (Iράν) και με το τουρκικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Διαθέτει επίσης αεροδρόμιο.
Ιστορία.To E. είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου και μνημονεύεται για πρώτη φορά στην αρμενική ιστοριογραφία του 6ου αι. μ.Χ. Σύμφωνα με σφηνοειδείς επιγραφές που βρέθηκαν στη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών στην περιοχή του E., ο Βασιλιάς Αργκίστι A’ του Ουραρτού ίδρυσε το κάστρο του Ερεμπουνί το 782 π.Χ. Toν 13o αι. μ.Χ. η πόλη έγινε σημαντικός οδικός κόμβος, επειδή από αυτήν περνούσε ο δρόμος που οδηγούσε από το Αραράτ στη Βόρεια Υπερκαυκασία και αναδείχθηκε σε διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Ανατολικής Αρμενίας. Το 1604 κυριεύτηκε από τον στρατό του Ιρανού βασιλιά Αμπάς A’ και οι κάτοικοί του σύρθηκαν αιχμάλωτοι στην Περσία. Αργότερα όμως ξανακτίστηκε και κατάφερε να παρουσιάσει σημαντική οικονομική άνοδο τον 17o αι., οπότε εξελίχθηκε σε κέντρο χειροτεχνίας και εμπορίου. Την 1η Οκτωβρίου 1827 κατελήφθη από ρωσικές δυνάμεις και κατά τη διάρκεια του Ρωσοϊρανικού πόλεμου (1826-28) προσαρτήθηκε με τη συνθήκη του Τουρκμαντσάι στη Ρωσία. Μετά την ανατροπή του τσαρισμού, η εξουσία στο Ε. πέρασε στην Υπερκαυκασιανή Επιτροπή, που είχε συστήσει η τότε προσωρινή κυβέρνηση. Το 1918 επικράτησε η δικτατορία του αρμενικού αστικο-εθνικιστικού κόμματος, που την ενίσχυαν ξένες στρατιωτικές δυνάμεις. Στις 29 Νοεμβρίου του 1919 σημειώθηκε ένοπλη λαϊκή εξέγερση, που κατόρθωσε τελικά να ανατρέψει το δικτατορικό καθεστώς και να εγκαθιδρύσει τη σοβιετική εξουσία (2 Απριλίου 1921). Το 1968 γιορτάστηκαν στο Ε. τα 2.750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης. Τη δεκαετία του 1990, η πόλη ακολούθησε την τύχη των πρώην σοβιετικών περιοχών της Υπερκαυκασίας και μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την ανεξαρτητοποίηση της Αρμενίας, ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ανεξάρτητου κράτους (1991).
Το Ερεβάν είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου (φωτ. ΑΠΕ).
Γενική άποψη της πόλης Ερεβάν, πρωτεύουσας της Δημοκρατίας της Αρμενίας (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.